Νέος φονικός ιός απειλεί τις καλλιέργειες των αγροτών

Μετά την Τουτα, τη φονική πεταλούδα, μια νέα απειλή έρχεται να προστεθεί στους εχθρούς της ντομάτας και στα προβλήματα των παραγωγών.

Όπως έγινε γνωστό από τη Δ/νση Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής Περιφερειακής Ενότητας Ηρακλείου ο ιός, που εμφανίστηκε στην Κρήτη, περιλαμβάνεται στη λίστα επιφυλακής του Ευρωπαϊκού και Μεσογειακού Οργανισμού Προστασίας Φυτών.

Συγκεκριμενα η Δ/νση Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής Περιφερειακής Ενότητας Ηρακλείου γνωστοποιεί την εμφάνιση του πρώτου επιβεβαιωμένου κρούσματος του ιού της καστανής ρυτίδωσης της τομάτας (Tomato brown rugose fruit virus, ToBRFV) σε φυτά τομάτας και πιπεριάς προοριζόμενα για φύτευση στην Π.Ε. Ηρακλείου και συγκεκριμένα στην περιοχή Τυμπακίου Δήμου Φαιστού.

Ο ιός αυτός περιλαμβάνεται στη λίστα επιφυλακής (alert list) του Ευρωπαϊκού και Μεσογειακού Οργανισμού Προστασίας Φυτών (EPPO). Για πρώτη φορά διαπιστώθηκε στο Ισραήλ το 2014. Έκτοτε διαπιστώθηκε στην Ιορδανία, Γερμανία, Ιταλία, Καλιφόρνια των Η.Π.Α., Σαουδική Αραβία, Τουρκία, Μεξικό Ισπανία και Γαλλία. Στην Ελλάδα διαπιστώθηκε το 2019 στα Χανιά και στη Μεσσηνία και το 2020 στο Λασίθι.

Αποτελεί αναδυόμενο κίνδυνο μεγάλης σημασίας κυρίως για την καλλιέργεια της τομάτας και της πιπεριάς και μεταδίδεται μηχανικά με την επαφή (μολυσμένα χέρια, εργαλεία, ρούχα αλλά και από φυτό σε φυτό), το μολυσμένο πολλαπλασιαστικό υλικό και πιθανόν με το μολυσμένο σπόρο. Οι βομβίνοι μπορούν επίσης να μεταδώσουν τον ιό κατά τη διάρκεια της γονιμοποίησης των φυτών. Το παθογόνο εισέρχεται στο αγγειακό σύστημα της τομάτας από πληγές των ριζών και του λαιμού προκαλώντας συμπτώματα μαρασμού και ξήρανσης φύλλων. Η μετάδοσή του στον αγρό γίνεται με μολυσμένο φυτωριακό υλικό, με το νερό του ποτίσματος και με τα καλλιεργητικά εργαλεία. Το παθογόνο επιβιώνει στο σπόρο και στα υπολείμματα της καλλιέργειας.

Τα συμπτώματα εμφανίζονται στα φύλλα, στα στελέχη και στους καρπούς. Στα φύλλα τα συμπτώματα περιλαμβάνουν χλώρωση, μωσαϊκό, κατσάρωμα, παραμόρφωση του ελάσματος και περιστασιακά στένωση. Στους καρπούς εμφανίζονται καστανοί δακτύλιοι και ρυτίδες, στις οποίες αποδίδεται και η ονομασία του ιού. Ο ιός έχει συνέπειες στην καρποφορία, με μεγάλη μείωση της παραγωγής, από 30% έως και 70%, ενώ υποβαθμίζει και την ποιότητα της παραγωγής.

Ντομάτα

Δεν υπάρχουν θεραπευτικά μέτρα στα προσβεβλημένα φυτά. Στους φυτωριούχους και στους καλλιεργητές τομάτας και πιπεριάς προκειμένου να περιορίσουν τις απώλειες στις καλλιέργειες τους και να εκριζώσουν τον ιό ToBRFV, συστήνονται διάφορα μέτρα όπως:

Χρησιμοποίηση υγιούς σπόρου ο οποίος πρέπει να συνοδεύεται από φυτοϋγειονομικό διαβατήριο.
Συστηματικός έλεγχος των σπορείων και απομάκρυνση/καταστροφή των φυταρίων που τυχόν έχουν προσβληθεί ή εμφανίζουν ύποπτα συμπτώματα.
Χρησιμοποίηση υγιών φυτορίων για φύτευση τα οποία να συνοδεύονται από φυτοϋγειονομικό διαβατήριο.
Έλεγχος κατά διαστήματα των φυτών μετά τη μεταφύτευσή τους στον αγρό ή το θερμοκήπιο και απομάκρυνση/καταστροφή όσων εμφανίζουν συμπτώματα ίωσης.
Συχνή απολύμανση εργαλείων με εμβάπτιση σε διάλυμα χλωρίνης περιεκτικότητας 0,5% NaOCl ή Virkon® S ή αποβουτυρωμένου γάλακτος (τουλάχιστον 3,5% περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη).
Πλύσιμο των χεριών με σαπούνι και ξέπλυμα με άφθονο νερό πριν από κάθε χειρισμό των φυτών. Ύπαρξη ταπέτων με απολυμαντικό στην είσοδο των θερμοκηπίων.
Χρησιμοποίηση παπουτσιών, φόρμας και γαντιών μιας χρήσης από τους εργαζόμενους που εκτελούν τις διάφορες καλλιεργητικές εργασίες και αλλαγή αυτών μεταξύ διαφορετικών εγκαταστάσεων.
Αποφυγή επαφής των υγιών φυτών με τα χέρια που έχουν έρθει σε επαφή με ασθενή φυτά (εκκρίζωση, δέσιμο, κλάδεμα κ.λπ.), εκτός αν τα χέρια έχουν προηγουμένως πλυθεί καλά.
Καλό πλύσιμο όλων των επιφανειών, δίσκων κ.λπ. εντός των θερμοκηπίων μεταξύ των μεταφυτεύσεων / φυτεύσεων.
Μείωση κατά το δυνατόν της μετακίνησης των εργατών μεταξύ των διαφόρων τομέων της επιχείρησης. Αφαίρεση ζιζανίων στους χώρους πέριξ των θερμοκηπίων.
Μέριμνα για απομάκρυνση και καταστροφή των υπολειμμάτων της καλλιέργειας, καθώς και απολύμανση των χώρων του θερμοκηπίου.

Επισημαίνεται ότι σύμφωνα με την ισχύουσα εθνική φυτοϋγειονομική νομοθεσία αποτελεί υποχρέωση των παραγωγών να γνωστοποιούν αμέσως στην υπηρεσία οποιαδήποτε ύποπτη εμφάνιση επιβλαβών οργανισμών ή συμπτωμάτων.